۱۳ عامل پاره شدن تسمه تایم خودرو + روش‌های پیشگیری
موتورهی احتراق داخلی (درو سوز) با ۴ مرحله مکش، تراکم، انفجار و تخلیه کار می‌کنند که این مراحل توسط حرکت نوسانی پیستون انجام می‌شود. همزمان با هر مرحله، سوپاپ‌های هوا و دود باید با هماهنگی کامل با حرکت پیستون، باز و بسته شوند. در کنار عملکرد پیستون‌ها و سوپاپ‌ها، جرقه دقیق شمع در زمان مشخص نیز حیاتی است. این هماهنگی دقیق بین اجزای موتور را تایم موتور می‌نامند.
میل‌لنگ در بخش تحتانی موتور قرار دارد و میل‌سوپاپ بسته به طراحی موتور، ممکن است در بلوک موتور یا سرسیلندر واقع شده باشد. میل‌سوپاپ وظیفه باز و بسته کردن سوپاپ‌ها را بر عهده دارد، در حالی که میل‌لنگ به پیستون‌ها متصل است. برای دستیابی به تایم دقیق، ارتباط بسیار دقیق بین این دو قطعه ضروری است. این هماهنگی در سه روش تسمه‌ای، زنجیری و دنده‌ای برقرار می‌شود. روش دنده‌ای کمتر رایج است و معمولاً از تسمه یا زنجیر استفاده می‌شود.
تسمه تایم مزایایی مانند کاهش هزینه تولید، عدم نیاز به روغنکاری و تولید صدا کمتر دارد، اما نیاز به تعویض دورهای دارد که هزینه‌بر است. در مقابل، زنجیر تایم اگرچه نیازی به تعویض ندارد، اما صدای بیشتری تولید می‌کند و هزینه اولیه بالاتری دارد. با این حال، زنجیر از نظر اطمینان‌پذیری برتر است.
علایم پارگی تسمه تایم
در صورت پارگی یا جابه‌جایی تسمه تایم، موتور خودرو به‌طور ناگهانی خاموش می‌شود. در این شرایط، ممکن است صدای برخورد پیستون‌ها با سوپاپ‌ها شنیده شود که نشانه جدی خرابی است. برای بررسی اولیه، باز کردن قاب تسمه و ارزیابی وضعیت ظاهری آن و همچنین تطبیق صحیح تایمینگ موتور توصیه می‌شود.
روش تشخیص ساده:
اگر خودرو را در دنده یک قرار دهید و به‌صورت دستی هل دهید، در صورت پارگی تسمه، حرکت آن بسیار آسان‌تر از حالت عادی خواهد بود. دلیل این موضوع، بازماندن سوپاپ‌ها و تخلیه کمپرس موتور است. همچنین، در صورت استارت زدن و شنیدن صدای چرخش آزاد استارت (مانند چرخش در هوا)، احتمال پارگی تسمه تایم بسیار بالا است و از تکرار استارت خودداری کنید.
علائم رد شدن تسمه تایم
رد شدن تسمه تایم (جابه‌جایی از روی دندانه‌ها) معمولاً به پارگی کامل نمی‌انجامد، اما زمان‌بندی میل‌لنگ و میل‌سوپاپ را به‌هم می‌زند. در موتورهای دارای پیستون‌های متحرک، این وضعیت ممکن است به برخورد پیستون با سوپاپ منجر شود و آسیب‌های جدی ایجاد کند. دلایل اصلی این مشکل شامل خرابی تسمه سفت‌کن، استفاده از تسمه‌های بی‌کیفیت، فرا رسیدن عمر تسمه یا رانندگی نادرست (مانند شتاب‌گیری شدید یا معکوس دادن‌های سنگین) است. در برخی موارد، موتور ممکن است به‌صورت نادرست روشن شود.
پیشگیری:
بازدید منظم تسمه تایم و انجام سرویس‌های دورهای، بهترین راه برای جلوگیری از این عیوب است.
۱۳ عامل پاره شدن تسمه تایم
تسمه تایم با وجود ساختار مقاوم، ممکن است به دلایل مختلفی دچار پارگی شود. این قطعه حیاتی در صورت رعایت نکات فنی، تا ۶۰ هزار کیلومتر یا ۳ سال کارکرد بدون مشکل می‌تواند عملکرد خود را حفظ کند. در بازدیدهای دورهای خودرو، بررسی وضعیت تسمه تایم نیز ضروری است.
۱. عدم تعویض به موقع
بر اساس توصیه‌های شرکت‌های خودروساز، تسمه تایم باید در ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر یا ۳ سال تعویض شود. عدم توجه به این زمان‌بندی، خطر پارگی را افزایش می‌دهد. این موضوع حتی در فروش خودروهای کارکرده نیز بر ارزش آن تأثیر می‌گذارد.
۲. رانندگی با دور موتور بالا
فشار شدید ناشی از دورهای بالا و شتاب‌گیری‌های ناگهانی، تنش مضاعفی بر تسمه وارد می‌کند. این شرایط ممکن است به آسیب یا جابجایی تسمه بیندازد.
۳. خرابی بلبرینگ تایم
مشکلات در بلبرینگ‌های هرزگرد یا تسمه سفت‌کن، باعث ایجاد اصطکاک غیرطبیعی و سایش تسمه می‌شود. این وضعیت به مرور زمان منجر به پارگی قطعه می‌گردد.
۴. رانندگی با دنده مرده
این روش رانندگی، علاوه بر آسیب به موتور، فشار ناگهانی بر تسمه تایم وارد می‌کند و عمر آن را کاهش می‌دهد.
۵. نصب نادرست
اگر تسمه تایم به درستی نصب نشود یا در حین تعویض آسیب ببیند، احتمال خرابی آن افزایش می‌یابد.
۶. نشتی روغن
چرب شدن تسمه تایم به دلیل نشتی روغن موتور یا هیدرولیک، باعث لغزش و خارج شدن آن از مسیر اصلی می‌شود.
۷. تعویض دنده معکوس شدید
کاهش ناگهانی دنده در دورهای بالا، تنش شدیدی به تسمه وارد می‌کند. این عمل در موتورهای با زنجیر تایم ممکن است به پاره شدن زنجیر یا آسیب به میل‌لنگ بیانجامد.
۸. پارگی تسمه دینام
در برخی پیشرانه‌ها، تسمه دینام و تایم نزدیک به هم قرار دارند. پاره شدن تسمه دینام ممکن است باعث جابجایی تسمه تایم شود.
۹. عدم تنظیم تسمه سفت‌کن
خرابی تسمه سفت‌کن (تسمه‌کش)، باعث عدم تنظیم تنش تسمه می‌شود. این وضعیت، عمر تسمه را به شدت کاهش می‌دهد.
۱۰. فرسودگی طبیعی
مانند هر قطعه لاستیکی، تسمه تایم نیز با گذشت زمان دچار پوسیدگی و ترک‌های ریز می‌شود. تعویض آن حتی بدون رسیدن به کیلومتر تعیین‌شده، ضروری است.
۱۱. استفاده نکردن از خودرو به مدت طولانی
مردمک کردن خودرو، به دلیل ثابت بودن تسمه در یک وضعیت، باعث خستگی و تغییر شکل آن می‌شود.
۱۲. عدم نظارت بر سلامت تسمه
بازرسی منظم تسمه از طریق باز کردن قاب‌های اطراف آن، برای تشخیص فرسودگی و ترک‌های اولیه ضروری است.
۱۳. استفاده از تسمه‌های بی‌کیفیت
تسمه‌های غیراستاندارد، عمر کوتاه‌تری دارند و زودتر دچار پارگی می‌شوند.
با توجه به این عوامل، رعایت توصیه‌های فنی و بازدیدهای منظم، از خرابی تسمه تایم جلوگیری می‌کند.